Rehber köpeklerin ana amacı görme engelli bireylerin toplum içerisinde daha rahat hareket edebilmeleri ve bu yeteneklerini geliştirirken yaşam kalitelerini daha yukarı çıkarmaktır. Yurtdışında fazlasıyla yaygın olan bu uygulama ülkemizde de hak ettiği değere ve ilgiye gün geçtikçe ulaşabilmektedir. Görme engelli bireyleri gözü olan rehber köpekler, bu işe uygunluğu yavruyken belirlenip belirli eğitimlerden geçirilerek bu işe uygun hale getiriliyor. Sadece sahiplerini 2 farklı noktaya götürmekle kalmayıp, yol üzerindeki engel, merdivenleri, kaldırımları, yönünüzü bulma gibi birçok kolaylığı sağlıyor.
Rehber Köpek Eğitimi
8 haftalık olduktan sonra annesinden ayrılan yavru köpekler bakıcı ailesinin yanında eğitimine başlar. Temel komutların yanında, sosyalleşerek bir birey olarak toplumun bir parçası olduğu öğretilir. İlk evre oldukça önemli olup, köpeğin bu işe yatkınlığı ve karakteri de eğitimcilere gerekli ipuçlarını verir.
2. evrede ise yetişkinliğe adım attığı 1 yaşından itibaren asıl görevi konusunda eğitimine odaklanılır. Bakıcı ailesinden alınan köpeğin değerlendirme ve yatkınlık değerlendirmesi yapılır. Bu zamana kadar eğitimlere karşı gösterdiği başarı oranı göz önüne alınır. Uygun olması halinde asıl eğitimi başlar.
5 ay sürecek olan bu eğitimde engelli bireylerimizin yaşadığı sorunlara göz olmaları adına bazı temel eğitimlerden geçirilirler. Kaldırımlarda durmak, trafiği algılamak, yol üzerindeki engelleri süzerek yürüyüş ritmini kontrol etme gibi farklı temel eğitim metotları öğretilir.
Eğitimin her aşaması ve geçen ayda köpeğin karakteri ve bu işe uygunluğu konusunda değerlendirmeler olur. Daha sonraki aşamada rehber köpek bekleyen engelli bireyimizle karşılaştırılır. Son aşama olan bu evrede, seçilen köpek, yeni sahibi ve eğitmen arasında 1 aya kadar uzayabilen bir eğitim süreci başlar. İlk 2 hafta eğitim alanında temel komutların yanında, rehber dostun bakımı ve beslenmesi konusunda bilgiler öğretilir. Son 2 hafta ise görme engellinin evine yerleşilerek, bireyin tüm rotaları, gittiği yerler ve buradaki engeller köpeğe öğretilir.
Uygunluk ve eşleştirme eğitimin her aşamasında iki taraf içinde her daim güncellenerek devam etmektedir. Aksi taktirde mutsuzluk ve köpeğin görevini layığıyla yapamayacağı aşikardır.
Seçilen Köpekler Hangi Irklar Olmaktadır?
Sevimlilikleri ve zekalarıyla bilinen Golden Retriever, Labrador retriever ve Labrador/Golden ırkları seçilmektedir. Orta ırk olmaları, zekâ ve öğrenme kapasitelerinin yüksek olmaları, kürklerinin birçok ortama kolaylıkla uyum sağlayacak şekilde olmaları bu ırkların bu iş konusunda seçilmelerinin nedenleridir.
Rehber Köpek Sahibi Olmak İçin Ne Yapmak Gerekiyor?
Ön değerlendirme sonrası engellilik seviyenizde kontrolden geçiyor. Denge ve yön yeteneğinizin yanında doğru köpekle eşleştirebilmeniz için yapılan değerlendirmeler fazlasıyla önemli. Yaşam alanınız ve köpeğe uygun bir hayat sunabileceğinizden emin olunması gerekiyor. Ev sahibi, işyerinde patronunuzun izni gibi detayları halletmenizde önemli. Neden bir köpekle yaşamak istediğinizi düşünmek ve beraber yaşamanın uygun olup olmadığını karar vermek de engelli bireyler için rehber köpek başvurusu sırasında dikkat çeken sorulardan.
Ailenizle dahi yaşasanız köpeğin tuvalet ve beslenme gibi tüm temel ihtiyaçları engelli birey tarafından yapılmak zorundadır. Gerekli tüm eğitimleri siz aldığınız için aile bireylerinden başkasının müdahil olmasına izin verilmiyor. Tüm bakım ve ihtiyaçları konusunda köpeğinizin yanında sizler de sahibi olarak gerekli eğitimleri alıyorsunuz. Bu köpekler her daim sizinle ayağınızın altında yattığı için çalışma yerlerinizden özel izin almanız gerekebilir. Rehber köpeklerin sizin bir bağınız ve sizle hareket eden gözleriniz olacağını unutmayın. Her zaman rehber olacakları sahiplerinin yanında olmak için yetiştirildikleri için tüm bu kriterleri tekrar düşünerek başvuruda bulunmakta fayda bulunmaktadır.
Ülkemizde yasal olarak bu konunun faaliyetlerini sürdüren ve gerekli başvuruları yapan resmi bir dernek bulunmaktadır. Rehber Köpekler Derneği üzerinden bağış yapabilir ve bu konuda bir köpek sahiplenmek adına iletişime geçebilirsiniz.